Steun de Rechtzaak en wordt lid van de Facebook groep.
Van uitsterf- naar uitstelbeleid
Samenvatting rapport Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme
AanleidingNederlandse woonwagenbewoners zijn een diverse groep, waarvan het merendeel Reizigers of Sinti zijn. Hun woonvorm en cultuur (van o.a. sterke familiebanden en rondreizen) zijn al geruime tijd tegengewerkt en staan onder druk. Een van de con- creetste uitingen van die tegenwerking is het enorme – en alsmaar groeiende – tekort aan standplaatsen. Jongeren hebben hierdoor geen of nauwelijks uitzicht op een ei- gen standplaats.
In 2018 gaf de Rijksoverheid toe dat het gevoerde beleid woonwagenbewoners bena- deelde. Er volgde een nieuw beleidskader, maar vooralsnog zonder enige noemens- waardige resultaten. Woonwagenbewoners voelen zich daarom nog altijd gediscrimi- neerd, ongehoord en verder uitgesloten van hun woonwagencultuur.
De Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR) heeft ons gevraagd onderzoek te doen naar (1) waarom het woonwagenbeleid woonwagenbewoners heeft benadeeld; (2) in welke mate hierbij sprake is van discriminatie; en (3) welke groepen hier met name onder lijden. Voorts wenst NCDR (4) aanbevelingen te krijgen voor inclusief en effectief woonwagenbeleid.
Onderzoeksaanpak
Dit onderzoek is een samenwerking tussen onderzoeker Dominic Teodorescu, univer- sitair docent aan de Universiteit van Amsterdam, en advocaten Arnaud van Kan en Folkert de Vries van advocatenkantoor VKDV. Het onderzoek bestaat uit een beleids- en documentanalyse, interviews met woonwagenbewoners en sleutelinformanten en een juridische toetsing.
Een eeuw antiziganisme en territoriaal stigma
Hoewel het zwaartepunt van deze verkenning in het heden ligt, is het van belang om standplaatsentekorten in een breder historisch perspectief te plaatsen. Dit perspectief is van belang om te duiden hoe antiziganisme – de irrationele angst voor verschillende Roma- en reizende groepen – het handelen van de overheid heeft beïnvloed.
In het verlengde van antiziganisme ligt territoriale stigma. Hiermee wordt gedoeld op het opbreken van ruimtes in waardige en onwaardige plekken; waarbij de onwaardige plekken angst inboezemen en vragen om ferme reacties van de overheid. Woonwa- genbewoners zijn in de afgelopen eeuw door beleidsmakers en in media weggezet als parasieten, asocialen en criminelen terwijl woonwagenlocaties zijn gestereotypeerd als afgesloten gettogemeenschappen met ondermaatse woonomstandigheden.
Door woonwagenlocaties stelselmatig als dysfunctioneel en onwaardig te beschrijven, werd de roep om zerotolerancebeleid en normalisatie alsmaar luider. Vooral in de eer- ste twee decennia van deze eeuw heeft dit harde beleid geleid tot een snelle afname van het aantal standplaatsen: het uitsterfbeleid. Er kan gesteld worden dat woonwa- genbewoners collectief zijn beschuldigd en gestraft als groep. Pas in 2017 kwam de regering tot inkeer door open te staan voor een nieuw woonwagenbeleidskader dat weer perspectief moest bieden aan de woonwagengemeenschappen. Dit nieuwe be- leidskader volgde in 2018.
Uitstelbeleid: discriminatie onder het nieuwe beleidskader
Sinds 2018 is echter weinig noemenswaardig gebeurd. In vijf jaar tijd zijn nog geen 50 nieuwe standplaatsen bijgebouwd – en dat terwijl de behoefte minimaal 4000 is. Ook in de komende jaren lijkt aan de daadwerkelijke vraag geen invulling gegeven te worden. Een ander heikel punt is dat gemeenten en wooncorporaties “innovatieve” aanpas- singen aan de woonvorm blijven voorstellen, zoals tiny houses, woonwagenhuizen of gestapelde woonwagens. Woonwagenbewoners ervaren dit als schofferend en bezien dit vanuit een lange geschiedenis van gedwongen aanpassingen aan de woonvorm.
Uitblijven behoefteonderzoeken
Het niet uitvoeren van inclusief beleid komt deels doordat meer dan 40 procent van de gemeenten nog altijd geen behoefteonderzoek hebben laten doen – hoewel het be- leidskader dit wel van de gemeenten verwacht. Maar zelfs wanneer gemeenten wel een behoefte-inventarisatie hebben laten uitvoeren, gaan ze maar langzaam over tot invulling van de daadwerkelijke vraag.
Ongelijke behandeling bij eigendomsvormen,financieringsmogelijkheden en vastgoedbeheer
In veel gemeenten mogen woonwagenbewoners geen eigen standplaats kopen of huren. Deze ongelijke behandeling (op gebied van eigendomsrechten) maakt het ook praktisch onmogelijk voor woonwagenbewoners om in aanmerking te komen voor een hypotheek. Woonwagenbewoners zonder eigen of gepachte standplaats worden dus bij voorbaat uit- gesloten (gediscrimineerd) door banken. Hierdoor wordt het voor woonwagenbewoners ook onevenredig lastiger om een duurzamere woonwagen te financieren.
Verder blijven woonwagenbewoners hun beklag doen over intermediaire beheerders. De beheerders worden door gemeenten en woningcorporaties ingehuurd, maar schieten dik- wijls tekort in onderhoud. Ook worden ze nog altijd gezien als onderdeel van een repressief systeem dat zich nadrukkelijk blijft richten op handhaving.
Aanbevelingen
De aanbevelingen die deze verkenning voordraagt, dienen bij te dragen aan daadwerkelijk inclusief en waardig woonwagenbeleid. Dit zal met name bruikbaar zijn voor gemeenten, provincies en rijksdiensten. 1. Er dient een duidelijkere regierol te komen voor de Rijksoverheid. Met die regierol moet toegezien worden dat alle gemeenten met woonwagenbewoners (1) een behoefteon- derzoek uitvoeren; (2) de daadwerkelijke vraag vervullen; (3) oog hebben voor toekom- stige uitbreidingsmogelijkheden; (4) zorgen voor eenduidige regels rond standplaats- wachtlijsten; en (5) alle eerdere vier punten in een woonvisie opnemen. 2. De woonwagen en toercaravan als woonvorm erkend worden en niet langer “innova- ties” aan woonwagenbewoners worden opgelegd. 3. Stel de zwakke financieringsmogelijkheden aan de orde en probeer banken hun beleid rond o.a. hypotheken en verzekeringen voor woonwagens te herijken. 4. De Rijksoverheid moet zorgdragen voor voldoende structurele fondsen om de verduur- zaming van woonwagens mogelijk te maken. 5. Leg het mandaat van tussenbureaus duidelijk vast en zorg hierbij dat onderhoud de enige kerntaak is. 6. Versterk de kennis over de woonwagencultuur onder ambtenaren en bestrijd antiziga- nisme. 7. Erken het leed van alle woonwagenbewoners als het gevolg van het gevoerde woonwa- genbeleid uit de afgelopen eeuw en met name tussen 1999 en 2018.
Klik hier om het volledige rapport (pdf) te lezen.
Rechtszaak tegen gemeente Den Haag over schending mensenrechten woonwagenbewoners
Woonwagenbewoners in Den Haag zijn dinsdag 8 november 2022 een rechtszaak gestart om zo af te dwingen dat de gemeente Den Haag stopt met het schenden van de mensenrechten van deze gemeenschap. Met deze procedure willen de woonwagenbewoners, verenigd in de stichting Sinti, Roma Reizigers en ondersteund door advocaten van mensenrechtenorganisatie PILP-NJCM en van Houthoff, bereiken dat woonwagenbewoners in Den Haag weer een reëel uitzicht hebben op het kunnen leven in een woonwagen en de mogelijkheid om hun gezamenlijke cultuur uit te oefenen.
Lees verderOnvoldoende standplaatsen Den Haag in strijd met mensenrechten: uitleg procedure
Stichting Roma, Sinti en Reizigers is namens de gemeenschap van woonwagenbewoners een rechtszaak gestart om te zorgen dat de gemeente Den Haag stopt met het schenden van de mensenrechten van woonwagenbewoners in Den Haag. Met deze procedure wil de Stichting bereiken dat de rechter zich uitspreekt over het discriminatoire en onrechtmatige beleid van de gemeente Den Haag en dat de gemeente Den Haag haar beleid aanpast, zodat woonwagenbewoners in Den Haag weer een reëel uitzicht hebben op het krijgen van een standplaats. Woonwagenbewoners hebben er immers recht op om hun gezamenlijke cultuur uit te oefenen.
Lees verder
Stichting PilP Als overleg, lobby en campagne onvoldoende helpen. Als er geen andere mogelijkheid is om op te komen voor mensenrechten. Dan vraagt het publiek belang om juridische interventie. Het Public Interest Litigation Project (PilP) is een advocatenkantoor op het gebied van strategisch procederen over mensenrechten in Nederland.
https://pilp.nu/dossiers/uitsterfbeleid-woonwagenkampen/
Woonwagencultuur immaterieel cultureel erfgoed
Wegwijzer gemeentelijk woonwagen- en standplaatsen beleid